LENFATİK SİSTEM NEDİR?
Lenf sistemi; lenf damarları, lenf kılcalları, lenf hücreler, lenf nodülleri, bademcikler, timüs bezi ve dalaktan oluşuyor. Vücudu oluşturan hücreler bir sıvı ortamında bulunuyor. Bu sıvının içinde, hücreler için gerekli olan besin ve oksijen bulunuyor. Hücreler, ihtiyaç duydukları maddeleri aldıktan sonra atık maddeleri bu ortama bırakıyor. Bu atıklar, lenf sıvısı içinde taşınıyor ve lenf nodüllerinde süzüldükten sonra temiz lenf sıvısı olarak dolaşıma katılıyor. Dolayısıyla lenfatik sistem; bağışıklık sistemiyle beraber çalışarak, vücut savunmasında koruyucu filtre görevi gören bir sistem olarak tanımlanıyor.
LENFÖDEM NEDİR?
Lenfödem, lenfatik sistemdeki bozukluktan dolayı hücreler arası sıvıda ve protein miktarında meydana gelen artış olarak tanımlanıyor. Hangi nedenle olursa olsun lenfatik sistem düzgün bir şekilde çalışmıyorsa veya damarlar uygun bir şekilde sıvıyı drene edemiyorsa, dokular içinde sıvı ve protein birikebiliyor. Biriken sıvı ve protein miktarı lenfatik sistemin taşıma kapasitesinden büyükse lenfödem oluşuyor.
LENFÖDEMİN ÇEŞİTLERİ NELERDİR?
Primer Lenfödem
Belirgin bir sebep olmaksızın lenfatik yapının yapısal bozukluğu sonucunda ortaya çıkan çeşitidir. Kol yada bacak bölgesindeki lenfatik sistemin yeterli çalışmaması sonrası oluşur. Nedeni tam olarak bilinmemekte olup doğum sonrası (konjenital lenfödem), ergenlik döneminde (prekoks) yada yetişkin dönemde (tarda) ortaya çıkabilmektedir. Bayanlarda daha sık gözlenir. Genellikle bacaklarda gözlenir.
Seconder Lenfödem
Lenfatik damarlarının yada lenf nodlarının cerrahi, radyasyon tedavisi, enfeksiyon yada travma sonucunda hasar görmesi sonucunda ortaya çıkan lenfödem şeklidir. Bu nedenlerle oluşan lenfödem, erken dönemde ortaya çıkabileceği gibi haftalar, aylar hatta yıllar sonrada oluşabilir.
Kronik venöz yetmezlik sonucu görülen lenfödem:
Toplardamarların kanı yeteri kadar kalbe götürememesi ‘venöz yetmezlik’ olarak tanımlanıyor. Venöz yetmezlik en fazla bacaklarda dizaltı bölgesinde görülüyor. Nedeniyse, bu bölgenin kalbe en uzak noktada olması. İyi çalışmayan venöz sistemin kanı tekrar kalbe göndermesine lenf sistemi yardımcı olmaya çalışıyor. Bu yardım sırasında lenf sistemine aşırı yük biniyor ve lenf kapakları işlevini yapamaz hale geliyor, bunun sonucunda lenfödem gelişiyor.
Lipödem sonucu gelişen lenfödem:
Lipödem, nedeni belli olmayan bir kadın hastalığı, erkeklerde çok nadir görülüyor. Hastalık bazen menstürasyona (adet dönemi) girişte, bazen de hamilelikte başlıyor. Lipödemde, her iki bacakta da simetrik olarak yağ artışı görülüyor. Lipödeme aynı şekilde kollarda da rastlanabiliyor. Vücudun artan yağ oranıyla birlikte lenf sisteminin taşımakla yükümlü olduğu su ve protein miktarı da artıyor. Bunun sonucunda zamanla aşırı çalışan lenf sistemi bozuluyor ve görevini yapamaz hale geliyor. Lipödeme bağlı lenfödem de bu şekilde gelişiyor.
LENFÖDEMİN KLİNİK TABLOSU CİDDEYETİNE GÖRE 3 GRUBA AYRILIR;
Dönem 1: Geri dönebilen lenfödem Doku gode bırakır.Ödem gün içinde giderek artar ancak istirahatte ve gece azalır.
Dönem 2: Kronik geri dönmeyen lenf ödem Sürekli şişlik, ağır hissetme Ağrı, yanma Hareket kısıtlanması
Dönem 3: (Lymphostatic Elephantiasis- Fil Hastalığı) Doku serttir ve gode bırakmaz. Trofik deri değişiklikleri oluşur. Zaman geçtikce artan uzuv deformasyonu Önemli ölçüde hareket ve fonksiyon kısıtlanması Ciddi ağrılar