28 Temmuz Dünya Hepatit Günü
Viral hepatit hastalığı (tam karşılığı virüse bağlı karaciğer iltihabı-yangısı) 5 ayrı virus tipinin neden olduğu ve yılda 1.5 milyona yakın ölüme neden olan hastalıkların ortak klinik adıdır. Bu ölüm. Viral hepatit hastalığı (tam karşılığı virüse bağlı karaciğer iltihabı-yangısı) 5 ayrı virus tipinin neden olduğu ve yılda 1.5 milyona yakın ölüme neden olan hastalıkların ortak klinik adıdır. Bu ölümlerin 1 milyondan fazlasından B ve C tipi hepatit virüsleri sorumludur. Esas olarak kan ve diğer vücut sıvılarıyla bulaştıklarından ve diğer bazı ortak özellikleri nedeniyle, 28 Temmuz Dünya Hepatit Günü’nde bu viruslarla ilgili bilgiler derledik. Tüm hepatit virüsleri karaciğerde enfeksiyon ve yangı yaparak karaciğer hasarına neden olurlar ve tedavi edilmezlerse akut dönemde karaciğer yetmezliği ve ölüm, kronik dönemde ise siroz ve sonucunda karaciğer yetmezliği ile çeşitli diğer bazı nedenlerle karaciğer kanserine neden olurlar. B ve C virüsleri kronikleşme ve uzun dönemde bu kötü tablolara yol açma potansiyelleri açısından diğerlerinden ayrılır (Hepatit D, sadece B tipi virüsü taşıyan kişilerde tabloya eklenerek hastalık oluşturur).
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verileri temel alındığında dünya üzerinde 240 milyon kişinin Hepatit B virüsüyle enfekte olduğu (kanda viral yüzey antijeninin >6 ay pozitif olması) düşünülmektedir. Akut infeksiyon sonucu 130.000, kronik infeksiyon ve bağlı siroz/kanser nedeniyle de yılda 650.000 insan hayatını kaybetmektedir.
Hepatit B hastalığı sağlık çalışanları için mesleki bir hastalık olarak tanımlanmıştır ve virüsün vücut dışında 7 güne kadar canlı kalabilme yeteneği sayesinde sahip olduğu yüksek bulaşıcılık potansiyeli ile de toplumun geniş bir kesimini tehdit etmektedir. Hali hazırda etkin bir tedavisi olmayan bu hastalığa karşı kullanılan antiviral ajanlar siroza/kansere gidişatı yavaşlatabilmekte ve sağ kalım sürelerini uzatabilmekte ancak hastalığı tamamen ortadan kaldıramamaktadır. Buna karşın, 1982’den beri 1 milyar dozun üzerinde uygulanmış, yan etki açısından güvenli ve %95’lere varan koruyuculuk oranıyla, Hepatit B’ye karşı geliştirilen aşı sayesinde insanlığın Hepatit B ile olan savaşında tedavi yönlü olmasa bile korunma açısından büyük başarılar kazanılmıştır. Bu aşı, 2013 yılı itibariyle 183 ülkede ulusal programa dahil edilmiş, dünya genelinde bebek aşılama oranı %81’e ulaşmıştır.
Halen 130-150 milyon kişinin kronik olarak enfekte olduğu Hepatit C virüsü ise yılda 350.000-500.000 ölümden sorumludur. Bulaşma yolları B virusuyla aynı olsa da cinsel yolla geçiş daha nadirdir ve anne sütüyle bulaşma söz konusu değildir. Devam eden çalışmalara rağmen nenüz C virusuna karşı etkin bir aşı geliştirilememiş olsa da antiviral tedaviyle yüksek oranlarda tedavi sağlamak (virusu tamamen ortadan kaldırmak) olasıdır.
Kronik hastalık için düşünüldüğünde, belirtilerin silik ve sıradan olması ve hastalığın yavaş seyretmesi nedeniyle virüsleri taşıyan bir kişinin ciddi bir sağlık sorunu olduğunu düşünüp hekime başvurmasına kadar geçen süre çoğu zaman yıllarla ölçülür. Bu da karaciğer hasarının sinsice ilerlemesine ve tanı anında geri dönüşümsüz evrelere ulaşmasına ve hastanın bu dönemde, farkında olmadan hastalığı diğer kişilere bulaştırmasına neden olur.
Sadece uygun olmayan injeksiyonlar nedeniyle yılda 2 milyon kişinin Hepatit B ve C viruslarıyla infekte olduğu düşünüldüğünde, DSÖ’nün bu iki virus için altını çizdiği bulaşı engelleyici genel önlemlerini hatırlamakta yarar var;
- Bağışıklık durumunuzun Hepatit B için uygun olup olmadığını belirlemek için hekiminize başvurun.
- Enjektör, tıraş bıçağı, diş fırçasını ortak kullanımdan kaçının.
- Sadece sterilize edilmiş aletlerle dövme/piercing yaptırın.
- Cinsel ilişki sırasında prezervatif kullanın.
- Mümkün olduğunca ağızdan alınan ilaçlarla (tablet, kapsül) tedaviyi tercih edin.
Aşağıdaki durumlar size uyuyorsa Hepatit testi için bir hekime başvurun;
- Steril olmayan aletlerle bir girişime (tıbbi, diş, dövme vs.) maruz kaldığınızı düşünüyorsanız,
- Hepatit için test yapılmadığını öğrendiğiniz şartlarda kan nakli yapıldıysanız,
- HIV taşıyıcısıysanız,
- Doğduğunuz zaman annenizin hepatit hastalığı olduğunu öğrendiyseniz,
- Damar içi uyuşturucu kullanıyorsanız.
Dr. Yılmaz YÜCEL
BAŞHEKİM